Prof. Dr. Serap Annette Akgür
Ege Üniversitesi, Madde Bağımlılığı, Toksikoloji ve İlaç Bilimleri Enstitüsü, Bağımlılık Toksikolojisi Anabilim Dalı, Izmir/ Turkiye
Konuşma Başlığı: Yasadışı Madde Analizlerinde Adli Toksikolojik Yaklaşımlar
Dünyada madde kullanımı ve bağımlılığının giderek arttığı bilinmektedir. Başka hiçbir hastalık yılda milyarlarca dolarlık bir kara para ile ilişkilendirilmemekte, yasadışı eylem ve örgütler-terörizm ile bu kadar içli dışlı olmamaktadır. Bu maddelerin dağıtımı ve pazarlanmasından elde edilen paranın yasadışı örgütleri ve terörizmi finansa etmesi hem ulusal hem de uluslararası bir güvenlik sorununu da gündeme getirmektedir. Bu nedenle madde kötüye kullanımı ve bağımlılığını sadece bir “Halk Sağlığı” sorunu olarak görmeyip, konunun sosyal, psikolojik ve hukuki boyutları nedeniyle “Toplum Güvenliği” olarak ele alınması çok önemlidir. Bu bağlamda suistimal edilen bu psikoaktif maddelerin kullanımı ile mücadelede; saptanmasına yönelik yapılan tıbbi, sosyal veya yasal işlemlerin bir bütün içinde sistematik bir yaklaşımla, uygun bir biçimde yapılmasıyla, adaletli ve sağlıklı bir hizmet sağlanabilir.
Her yıl onlarca yeni suistimal edilebilen sentetik tasarım maddelerinin piyasa çıktığı günümüzde bu maddelerin kullanımı durumunda nasıl tespit edileceği toksikolojinin kanun ve adalet için uygulanma alt alanı olarak tanımlanan adli toksikoloji içinde tanımlanmıştır. Adli olgularda uygulanması gereken emniyet/gözetim zinciri, analiz yapılacak biyolojik materyalin ve uygulanacak analitik yöntemin seçimi, eşik değerlerin belirlemesi, uygulanması, sonucun yorumlanması ve raporlandırılması işlemleri yasal düzenlemeler kapsamında standardize bir şekilde yapılmalıdır. Birçok kişi madde bağımlılığını kokain veya eroin gibi yasa dışı maddelerle ilişkilendirmektedir. Ancak uyku yapan, ağrı kesiciler, sakinleştiriciler gibi birçok reçeteli ilaçlarda da suistimal ve bağımlılık oldukça yaygındır. Geçmişi çok eski tarihlere uzanan kannabis bitkisinin son yıllarda tıbbi, kozmetik, endüstriyel ve eğlencesel amaçlı kullanımında gelişen yeni eğilimlerle kullanımının artması, bu amaçlarla kullanımının yasallaşması adli amaçlı analizini de daha komplike hale getirmiştir.
Reçeteli ve/ya reçetesiz psikoaktif etkili suistimal edilebilen ilaç ve madde madde analizlerinin, ilgili uluslararası rehberler kapsamında örnek alımından raporlanmasına kadar olan süreç ve bu süreçteki adli toksikoloji uygulamaları ile toplum sağlığı ve güvenliğinin adaletli olarak yürütülmesi sağlanmaktadır.